«وقتی که نور در دل داخل شود، بازگردد و وسیع شود و علاماتش دوری گزیدن از دارالغرور
است و بازگشت به دارالخلود.»

رسول اکرم حضرت محمّد(ص)

زبده­العارفین و دلیل­الموحّدین مولانا میر­قطب­الدین محمد عنقا پیر طریقت اویسی در ارشادنامه فرموده است:

«نمو و تکمیل قوای باطنی و پی بردن به اسرار نهانی خلقت و کشف رموز طبیعت و به اصطلاح اهل باطن لزوم انزوا و عزلت نه آنست که معاندین تن­پرور به تنبلی و سربار بودن به جامعه و بیکاری و مفت­خواری و گدایی حمل نموده و بر ساده­لوحان القاء شبهه می­کنند، بلکه برعکس، تقویت روح و تمرکز فکر و تملّک نفس را فایده آنست که صاحب وجودی مفیدتر و مؤثّرتر از تن­پروران بوده، به جامعه ناتوان خدمتگزار، و بی­مزد برای هر جانداری منشأ آثار خیر باشد و ارض وجود خویش را که مانند زمین در باطنش میاه و معادن بالفطره موجود و مستور است بکار انداخته گوهرهای گرانبهائی که در آنست استخراج و در دسترس ابناء جنس می­گذارد.

انزوا و عزلت عبارتست از جلوگیری آمیزشهای بیهوده و تفرّد در جامعه یعنی در گوشه دل عزلت جوید.

در خَلق باشد و با خُلق بدشان همراه نباشد که اهل عرفان آن حالت را فرق در جمع گویند که به عکس جمع در فرق که فردی در خلوتی نشسته و در فکر هزاران مطلب و غرق در پندار خوب یا بد باشد، چنین کسی را منزوی نگویند.»

در تأدیب نفس و ارتیاض آن، عارف کامل شیخ المشایخ حضرت سیّد محمّد مؤمن سبزواری فرمود که:

«نفس حیوانی را به منزله مَرکَبی بدان که حامل روح انسانست. او را در سلوک و ریاضت به تازیانه حکمت بران تا در طیّ طریق از مسیر باز نمانَد و روح انسانی را به مقصد حق رسانَد. اگر از ابتدا او را به ریاضات شاقّه تکلیف کنی به اندک عارضه­ای از پای درآید و از سلوک سرباز زند. پس با او به مدارا عمل کن تا سلطان عشق بر کشور دل استیلا یابد. در آن هنگام هر چه فرماید حکم او راست.»

حدیث قدسی

ای پسر آدم به یاد آورید نعمتهایی را که انعام کردم بر شما

همچنانکه هدایت نمی­شوید راه را مگر به سبب دلیل،

پس همچنان هدایت نمی­شوید راه بهشت را مگر به سبب علم

و همچنانکه جمع نمی­کنید مال را مگر به سبب رنج

همچنین داخل بهشت نمی­شوید مگر با صبر کردن در عبادات. پس نزدیک شوید با عبادات عاشقانه.